Reknik Pemulihan dan rawatan di Penjara Malaysia

Pemulihan dan Rawatan

1. PENGENALAN

Bagi melicinkan program pemulihan dan rawatan, bahagian ini dibahagi kepada dua seksyen, iaitu Seksyen Pemulihan dan Seksyen Rawatan. Seksyen Pemulihan bertanggungjawab merangka dasar-dasar program pemulihan seperti pendidikan, kemahiran dan layanan terhadap banduan dan tahanan (penghuni). Sekysen Rawatan pula bertanggungjawab merangka dasar-dasar program rawatan seperti kesihatan, rawatan dan keagamaan terhadap penghuni penjara.

2. SEKSYEN PEMULIHAN

Salah satu peranan utama Jabatan Penjara Malaysia ialah memberi latihan pemulihan kepada penghuni semasa mereka menjalani hukuman supaya menjadi rakyat yang berguna dan bertanggungjawab apabila kembali ke pangkuan masyarakat. Bagi mencapai maksud tersebut berbagai aktiviti-aktiviti pemulihan telah dijalankan oleh unit-unit di bawah seksyen pemulihan.

Seksyen ini mengandungi 3 seksyen utama iaitu :

i. Seksyen Pembangunan Insan

ii. Seksyen Layanan

iii. Seksyen Kemahiran

2.1 Seksyen Pembangunan Insan

i. Unit Akademik

Dalam bidang akademik, Jabatan Penjara telah berusaha memberi pendidikan kepada penghuni yang memerlukannya dengan menyediakan guru-guru akademik. Bagi penghuni yang tercicir dan berhajat untuk menyambung pelajaran, segala kemudahan akan disediakan oleh Jabatan Penjara bagi membantu golongan ini. Guru-guru kontrak dan guru-guru daripada jawatan kader Kementerian Pendidikan telah diambil bagi tujuan memberi khidmat menyambung pendidikan kepada para juvana dan banduan muda khasnya dan banduan umumnya.

ii. Unit Sahsiah

Berperanan untuk memastikan perjalanan program pembangunan insan berjalan mengikut garis panduan yang ditetapkan khususnya dalam Fasa I dan Fasa II. Disamping itu mengurus dan memastikan pesalah diagihkan dan diberikan aktiviti mengikut kecenderungan, masalah dan latarbelakang. serta memantau asas latihan dan praktikal pesalah.

iii. Unit Integrasi

Memastikan setiap penghuni yang menjalani hukuman mengikuti program pemulihan sepertimana yang ditetapkan, merancang program–program kemahiran hidup dalam bidang pembuatan, perkilangan, pembinaan, perladangan, pertanian, penternakan dan lain – lain yang boleh digunakan selepas dibebaskan. Menyelaras perlaksanan program oleh semua institusi penjara bagi tujuan mengeratkan semula jalinan kekeluargaan dan masyarakat. Menyelaras pelaksanaan program–program kemasyarakatan dalam usaha mewujudkan peluang kepada penghuni untuk menyumbang dan berbakti kepada masyarakat.

2.2 Seksyen Layanan

i. Unit Hak Asasi

Bertanggungjawab memastikan layanan yang profesional berlandaskan nilai-nilai kemanusian secara adil dan saksama sebagai kor bisnes jabatan selain daripada penahanan, keselamatan dan pemulihan. Memastikan permelakuan ke atas setiap penghuni yang menjalani tempoh penahanan hingga dibebaskan berdasarkan keperluan yang ditetapkan dalam prisip layanan UNHCR dan seperti yang termaktub dalam akta dan peraturan penjara. Memastikan banduan diberi layanan sewajarnya berlandaskan maruah dan nilai kemanusiaan. Memastikan tiada diskriminasi terhadap perbezaan bangsa, warna kulit, jantina, bahasa, agama dan fahaman politik dan lain-lain.

ii. Unit Kebajikan

Kehidupan manusia tidak pernah terlepas dari belenggu masalah, maka banduan-banduan yang tinggal di penjara juga menghadapi masalah-masalah yang sama. Di antaranya adalah masalah-masalah besar yang lazim dihadapi oleh mereka adalah masalah peribadi, keluarga dan majikan.

Justeru itu, adalah menjadi tanggungjawab Jabatan Penjara bagi menguruskan hal-hal tersebut dengan sebaik mungkin. Dalam hal ini, pegawai-pegawai kebajikan samada diperingkat Ibu Pejabat ataupun di peringkat institusi diberi tanggungjawab untuk mengendalikan urusan penghuni dengan harapan akan memberi kesan positif terhadap banduan kerana sedikit sebanyak dapat mengurangkan tekanan jiwa di kalangan banduan dan mempastikan pengurusan penjara berjalan dengan baik dan terkawal.

2.3 Seksyen Kemahiran

Memastikan pelaksanaan pembelajaran JPK, CIDB berjalan mengikut apa yang ditetapkan serta merangka program kemahiran kepada banduan Juvana dan banduan muda.

3. SEKSYEN RAWATAN

Merawat dan memulihkan kecergasan jasmani, rohani dan psikologi banduan dan tahanan supaya mereka dapat kembali menjadi warganegara yang produktif dan bertanggungjawab. Ianya juga mewujudkan persekitaran yang sihat dan bebas dari gejala dadah di dalam penjara supaya banduan/tahanan/penghuni dapat menjalani kehidupan yang normal.

Seksyen ini mengandungi 3 seksyen utama iaitu :

i. Seksyen Kesihatan

ii. Seksyen Rawatan

iii. Seksyen Agama

3.1 Seksyen Kesihatan

Pengurusan kesihatan di dalam sesebuah institusi penjara merupakan salah satu aspek yang perlu diberi perhatian. Keadaan fizikal penghuni penjara yang sihat dan persekitran yang bebas dari wabak penyakit turut menyumbang ke arah mengekalkan ketenteraman dan keselamatan di dalam sesebuah penjara. Kemudahan klinik di dalam penjara, doktor panel dan pembantu perubatan di penjara adalah untuk memberi perkhidmatan rawatan segera sementara mendapatkan rawatan selanjutnya oleh pihak hospital luar sekiranya perlu.

Pengurusan Banduan HIV/AIDS

Bagi penghuni penjara pembawa virus HIV ataupun pengidap HIV/AIDS, pengurusan penghuni HIV/AIDS di penjara pada dasarnya berpandukan garis panduan yang dikeluarkan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia, sama ada dari aspek penjagaan kesihatan mereka mahu pun dalam aktiviti kawalan jangkitan. Bagi semua penghuni yang dikesan sebagai pembawa virus HIV positif akan ditempatkan di bangunan khas, berasingan dari penghuni yang tidak dijangkiti virus HIV, dengan mengambil kira kepentingan kesihatan penghuni lain (kawalan jangkitan). Walaubagaimana pun pengasingan ini lebih bertumpu pada waktu malam hari (tidur), pada waktu siang mereka dibenarkan melibatkan diri dalam aktiviti harian dalam program pemulihan dengan syarat-syarat tertentu, seperti tidak dibenarkan bekerja di dapur, bengkel yang menggunakan peralatan tajam, sukan lasak dan aktiviti lain yang boleh menyebabkan kecederaan.

3.2 Seksyen Rawatan

i. Unit Anti Dadah

Ujian Pengesanan Dadah

Pada dasarnya Jabatan Penjara Malaysia sangat memandang serius terhadap masalah penyeludupan dan penagihan dadah di dalam penjara. Antara strategi untuk menangani masalah ini ialah operasi ujian air kencing mengesan kandungan dadah. Hasil pengesanan dadah dalam air kencing dijadikan sebagai petunjuk, berlakunya kegiatan penyeludupan dan penagihan dadah dalam penjara, maklumat pengesanan dadah akan digunapakai untuk tujuan tindakan 'pemulihan' mengikut Peraturan Penjara dan Akta Dadah. Tindakan disiplin akan dikenakan ke atas banduan atau mana-mana kakitangan yang terlibat.

ii. Unit Kaunseling

a. PERKHIDMATAN KAUNSELING JABATAN PENJARA MALAYSIA

PENGENALAN :

· Perkhidmatan Kaunseling di Jabatan Penjara Malaysia bermula dengan daya usaha Ketua Pengarah Penjara Malaysia Y. Bhg. Dato Ibrahim bin Hj. Mohamed memperkenalkan perkhidmatan ini pada penghunjung 1980.

· Tenaga pengajar seramai dua orang pakar kaunseling daripada Amerika dibawah The Bureau For The International Narcotics and Law Enforcement (INL) US Department of State telah didatangkan khas untuk memberikan latihan khusus kepada Pegawai – pegawai Penjara dalam bidang Kaunseling.

· Kursus selama satu tahun secara berperingkat sebanyak tiga siri telah dijalankan melibatkan seramai 169 orang Pegawai Penjara. Pada 16.05.1981 pegawai – pegawai yang telah dilatih mula mempraktikan perkhidmatan kaunseling kepada program pemulihan banduan

· Hingga kini ada diantara pegawai – pegawai tersebut telah melanjutkan pengajian sehingga ke peringkat Diploma dan Ijazah Kaunseling di Universiti Kebangsaan Malaysia dan lain – lain pusat pengajian tinggi.

· Aktivti Kaunseling yang dijalankan meliputi :

1. Kaunseling Individu

2. Kaunseling Kelompok

3. Kaunseling Keluarga

b. TC DI JABATAN PENJARA MALAYSIA

Pada tahun 1990, seorang pegawai kanan Jabatan Penjara Malaysia iaitu ketika itu Penolong Penguasa Penjara Amir Shariffuddin Bin Abd. Majid, telah dihantar berkursus selama satu (1) tahun di Parksville Facility, DAYTOP VILLAGE INTERNATIONAL, New York , U.S.A. di dalam mempelajari kaedah program ‘self-help’ iaitu Program Therapeutic Community (TC). Sekembalinya beliau dari kursus tersebut, satu kertas cadangan telah dibuat untuk menjalankan program TC di sebuah institusi sebagai projek percubaan. Pada 01 September 1992 sebuah institusi telah dipilih untuk menjalankan projek percubaan tersebut iaitu di Penjara Pusat Selangor ( RPD ). Projek percubaan ini dimulakan dengan 43 orang banduan. Setelah dua tahun berjalan didapati projek percubaan ini berjaya dan mendapat maklum balas yang positif dari orang banduan yang mengikutinya. Kini terdapat sebanyak 13 buah institusi penjara menjalankan Modul Pesalah Dadah kaedah Therapeutic Community dan sejak dilaksanakan pada tahun 1992 seramai 4,391 penghuni telah mengikuti program ini. Seramai 11 pegawai penjara telah dilatih di DAYTOP Village International, New York di dalam bidang ini pada masa kini. Keberkesanan kaedah Therapeutic Community di dalam merawat pesalah dadah di dalam Jabatan Penjara Malaysia sejak ditubuhkan sehingga tahun 2002 secara keseluruhannya adalah sebanyak 76.5%.

MATLAMAT MODALITI TC

Matlamat pemulihan TC berasaskan kepada beberapa teras utama. Di antaranya seperti berikut :

i) Mengarahkan dan membentuk penagih – penagih dadah kepada autonomi supaya dapat berdiri di atas kaki sendiri.

ii) Membantu penagih – penagih mencapai tahap kedewasaan dan boleh bertanggungjawab serta tahu erti kata sebenar siapa mereka , apa yang dikehendaki dan ke mana arah tujuan hidup.

iii) Melatih menghormati dan sensitif kepada perasaan sendiri dan orang lain yang ianya berkait rapat dengan pemikiran dan tingkahlaku terutama yang membawa kepada kemudaratan diri

iv) Mengurangkan pemusatan diri atau menggambarkan diri yang sentiasa kalah (self – defeating outlook) dan seterusnya kepada penampilan kendiri yang lebih baik dan realistik

v) Memeriksa dan membantu penagih – penagih dadah menukar beberapa kepercayaan atau nilai asas (basic values) terutama nilai – nilai yang tidak rasional yang boleh menyebabkan gangguan minda kepada yang lebih rasional dan produktif.

vi) Melatih penagih – penagih berkonfrontasi tanpa alasan sesama mereka.

Kesimpulannya, matlamat di atas menjurus kepada objektif Jabatan Penjara iaitu memulih akhlak dan mengubah sikap penagih – penagih supaya mereka dapat kembali ke pangkuan masyarakat sebagai warganegara yang bertanggungjawab dan produktif.

KONSEP PEMULIHAN TC PENJARA MALAYSIA

Modaliti TC Penjara Malaysia mempunyai ciri – ciri yang tersendiri. Keberkesanan dan kekuatan TC terletak pada konsep pemulihannya yang lebih tertumpu kepada aspek psikologi. Di antara konsep – konsepnya ialah :

· Berorientasikan keluarga / famili

· Melalui pengalaman hidup yang sebenar semasa didalam proses rawatan dan pemulihan

· Penghuni saling bekerjasama dan membantu antara satu sama lain

· Mengenal dan menjalin antara perasaan (feelings), pemikiran (thoughts) dan tingkahlaku (behaviour) seterusnya berusaha mengubah gaya hidup lama kepada gaya hidup yang lebih produktif

· Konfrontasi di antara sesama penghuni dan kakitangan . Setiap kakitangan dan residen sebagai “role model”

· Penggunaan “Tools Of The House” yang seragam di semua fasiliti TC. Ianya merupakan alat bagi memodifikasikan tingkahlaku penghuni. Alatan tersebut amat penting bagi residen mencapai explorasi dan penemuan kendiri (self exploration, self – discovery) dan seterusnya mencapai tahap “self - mastery”.

Empat (4) komponen TC yang penting iaitu :

i) Pengurusan Modifikasi Tingkahlaku

ii) Perkembangan Emosi dan Psikologi

iii) Perkembangan Intelektual dan Kerohanian

iv) Perkembangan Kemahiran Vokasional dan Kemahiran Hidup (Survival Skills)

3.3 Seksyen Agama

Tidak dapat dinafikan bahawa kebanyakan banduan melakukan kesalahan kerana mereka mempunyai didikan akhlak yang rendah. Ketiadaan kekuatan akhlak dan pendidikan agama yang teguh menyebabkan mereka tiada pedoman dan tidak teragak-agak untuk melakukan kesalahan. Menyedari hakikat bahawa pendidikan agama adalah merupakan unsur penting dalam program pemulihan, maka pendidikan agama telah disediakan mengikut agama yang mereka anuti disediakan seperti pengajaran dan pendidikan agama Islam, agama Kristian, agama Hindu dan Buddha. Penceramah-penceramah dan guru-guru agama yang berkelayakan juga dipilih untuk memberi ceramah kesedaran secara berjadual dan berterusan demi mengembalikan akhlak mereka.